Źródła i oprawy przemysłowe: rodzaje i dobór

To, czy nowa instalacja oświetleniowa w hali produkcyjnej lub magazynie będzie efektywna, zależy od wielu czynników. Ważna jest nie tylko wykorzystana technologia, ale i zastosowane oprawy przemysłowe. Jeśli instalacja ma działać poprawnie, źródła światła powinny być idealnie dopasowane do oświetlanej przestrzeni. Warto zatem poświęcić chwilę na zapoznanie się z ich rodzajami i parametrami, by móc potem przygotować staranną specyfikację.

Kategoria „Przemysł i produkcja” jest niezwykle obszerna. Zaliczamy do niej zarówno ogromne zakłady energetyczne, jak i rodzinne zakłady szklarskie czy szwalnie. Niezwykle różnorodne są także czynności wykonywane w pomieszczeniach uznawanych za przemysłowe: szycie, wycinanie, pakowanie, montaż drobnych elementów – to zaledwie kilka z setek zadań, przed jakimi codziennie stają pracownicy zatrudnieni w przemyśle. Stąd też na rynku szeroki wachlarz opraw przemysłowych, umożliwiających odpowiednie doświetlenie każdej z tych przestrzeni. Oto kilka najpopularniejszych z nich:

Oprawy typu High Bay

Duże oprawy przemysłowe, wykorzystywane najczęściej w wielkopowierzchniowych magazynach i halach produkcyjnych. Montuje je się zazwyczaj na stalowych linkach, dzięki czemu łatwiej dostosować jest ich wysokość do aktualnych potrzeb. Oprawy High Bay pozwalają na zapewnienie właściwego, zgodnego z normami oświetlenia przy jednoczesnej minimalizacji ilości punktów świetlnych, a co za tym idzie – kosztów.

Dowiedz się więcej

Oprawy liniowe

Systemy przemysłowych linii świetlnych oraz świetlówki liniowe to wciąż jedno z najpopularniejszych rozwiązań wykorzystywanych w pomieszczeniach przemysłowych. Lampy fluorescencyjne powoli są jednak wypierane przez źródła LED, które są od nich znacznie efektywniejsze pod względem energetycznym. Można też nimi sterować za pośrednictwem inteligentnych systemów do zarządzania oświetleniem oraz synchronizować z czujnikami ruchu i światła dziennego. Systemy liniowe zapewniają wysoką elastyczność instalacji oświetleniowej oraz  możliwość latwej zmiany aranżacji pomieszczenia w przyszłości.

Dowiedz się więcej

Oprawy wbudowane w sufit

Doskonałe rozwiązanie do mniejszych przestrzeni, ale nie tylko. Oprawy wbudowane w sufit znajdują także zastosowanie w tzw. pomieszczeniach czystych, gdzie produkuje się wrażliwe elementy elektroniczne (półprzewodniki) lub lekarstwa oraz w szpitalach, gabinetach zabiegowych czy zakładach produkujących żywność. Do oświetlenia tego typu przestrzeni stosuje się najczęściej oprawy o podwyższonej szczelności, takie jak lampy przemysłowe z serii Philips Cleanroom LED.

Oprawy hermetyczne

Oprawy przemysłowe o podwyższonej odporności dedykowane do trudnych środowisk pracy. W zależności od zastosowania mogą być one odporne na wysoką wilgotność, niskie temperatury czy wysokie zapylenie. Montuje się je m.in. w garażach podziemnych (aby zapobiec awariom instalacji elektrycznej w przypadku zalania), tunelach czy chłodniach. Niektóre oprawy hermetyczne mogą byc stosowane na zewnątrz budynku, pod zadaszeniem, oświetlając rampy lub doki załadunkowe.

Dowiedz się więcej

Oprawy przemysłowe różnią się nie tylko kształtem, sposobem montażu, ale i parametrami. Je również należy dobrać pod kątem zastosowania.

Skuteczność świetlna

Skuteczność oprawy oświetleniowej to nic innego jak stosunek wyemitowanego przez nią strumienia świetlnego do pobranej mocy (lm/W). Najwyższą skutecznością cechują się obecnie oprawy LED. Istotne jest aby porównywać skuteczność systemu – z uwzglednieniem wszelkich strat spowodowanych zastosowaniem układów optycznych, kloszy chroniących źródła LED przed wpływem czynników atmosferycznych oraz zasilacza.

Kąt rozsyłu światła

Należy go dostosować do specyfiki oświetlanej przestrzeni. Przykładowo: niższe hale produkcyjne, wewnątrz których znajduje się wiele stanowisk pracy, oświetla się zazwyczaj oprawami o szerokim kącie rozsyłu światła (>90 stopni), magazyny wysokiego składowania – oprawami o wąskim kącie rozsyłu światła, które są w stanie równomiernie oświetlić nawet wąskie alejki.

Olśnienie

Ograniczeni olśnienia spowodowanego przez oprawy oswietleniowe stanowi duże wyzwanie w oświetleniu przemysłowym. Współczesne oprawy LED pozwalają emitować duże wartości strumienia świetlnego z małej powierzchni świecącej, dlatego istotne jest stosowanie odpowiednich układów optycznych ograniczających olśnienie, a także odpowiednie rozmieszczenie opraw w oświetlanej przestrzeni.

Klasa szczelności

Parametr ten określany jest także mianem stopnia ochrony IP. Im wyższy, tym oprawa jest szczelniejsza, przez co do jej środka nie przedostaje się pył, kurz czy wilgoć. Do zastosowań przemysłowych wybiera się zazwyczaj oprawy o IP nie niższym niż 44.

Wskaźnik oddania barw

Powinien być on możliwie wysoki. Przedmioty oświetlane światłem o niskim wskaźniku oddania barw wydają się mieć zupełnie inne kolory niż w rzeczywistości. To z kolei może zaburzać percepcję i w konsekwencji prowadzić do błędów w wykonywanej pracy.  Typowe wartości w przemyśle to Ra>80 dla oświetlenia ogólnego, oraz Ra>90 na stanowiskach kontroli jakości.

Czas rozruchu

Najlepiej, aby był możliwie najkrótszy. Jednym z najlepszych możliwych wyborów są przemysłowe lampy LED, które świecą pełną mocą praktycznie natychmiast po włączeniu. 

Niezwykle istotna jest także jakość poszczególnych komponentów elektronicznych oprawy. Trudno ocenić to, analizując poszczególne parametry, dlatego chcąc zapewnić sobie i swoim pracownikom najlepszej jakości oświetlenie, najlepiej wybierać produkty od renomowanych producentów, których produkty oznaczone są symbolem CE. Jest to szczególnie ważne w przypadku opraw LED. Elektronika niskiej jakości może bowiem powodować, że emitowane przez nie światło będzie migać. Czasem dzieje się to tak szybko, że nie zauważamy migania gołym okiem. To właśnie wtedy jest ono najniebezpieczniejsze dla naszego wzroku i bezpieczeństwa podczas pracy. Wystarczy wymienić tu chociażby efekt stroboskopowy, czyli zjawisko pozornego zwolnienia, a nawet zatrzymania się poruszającego się przedmiotu, do którego dochodzi właśnie w migoczącym świetle. W zakładzie przemysłowym takim poruszającym się przedmiotem może być któryś z komponentów linii produkcyjnej. Chyba nie trzeba tłumaczyć, czym może grozić wrażenie, że porusza się on w innym tempie niż w rzeczywistości?

Ostatnim dylematem, przed jakim staje każdy przedsiębiorca, projektujący oświetlenie w swoim zakładzie jest technologia oświetleniowa. Do niedawna zakłady produkcyjne oświetlane były głównie przez lampy rtęciowe, metalohalogenkowe i fluorescencyjne. Wraz z upowszechnieniem się technologii LED ich instalacja stała się jednak mało opłacalna. Dlaczego?

Oprawy LED, choć wciąż droższe od lamp metalohalogenkowych i fluorescencyjnych, nie mają sobie równych pod kątem efektywności energetycznej i trwałości opraw. W efekcie są znacznie tańsze w eksploatacji – po wymianie tradycyjnych źródeł światła na LED wydatki na energię elektryczną niekiedy spadają nawet o 80%! Inwestycja ma więc szansę zwrócić się w bardzo szybkim tempie tym bardziej, jeśli weźmiemy pod uwagę stale rosnące koszty zakupu energii.

Trzeba jednak wiedzieć, że oszczędności, o których mowa to zasługa nie tylko energooszczędnych opraw LED. Konieczna jest także instalacja inteligentnego systemu, który pozwoli firmie indywidualnie nimi zarządzać – regulować barwę i natężenie światła, włączać i wyłączać o ustalonych porach. Nie tylko przestarzała technologia jest bowiem winna wysokim rachunkom za energię elektryczną. Często zdarza się, że oświetlenie niepotrzebnie działa pełną mocą w całej hali albo pozostaje włączone w pomieszczeniach, w których aktualnie nikt nie przybywa – nowe technologie pozwalają wyeliminować tego typu problemy.